د ژمي په رارسېدو سره په افغانستان کې د معیوبینو د کورنیو ستونزې زیاتې شوي دي. هغوی وايي چې اوسنۍ مرستې کافي نه دي او د سون توکو او خوراکي موادو له نشتوالي سره مخ دي. بشپړ راپور دلته ولولئ.
د معلولیت لرونکو وګړو د نړیوالې ورځې سره سم، په افغانستان کې ګڼ شمېر کورنۍ چې د معلولیت لرونکي غړي لري، د ژمي په درشل کې د مرستو له کموالي سر ټکوي. که څه هم د شهیدانو او معلولینو چارو وزارت د زرګونو کسانو د ثبت او مرستو خبر ورکوي، خو په ځمکه کې واقعیت دا دی چې سړه هوا او بې وزلي د دې قشر ژوند تریخ کړی دی.
په ژمي کې د معیوبینو د کورنیو ستونزې او د مرستو نشتوالی
معلولیت لرونکي کسان او د هغوی کورنۍ وايي چې د ژمي د یخنۍ په رارسېدو سره دوی د سون توکو او لومړنیو اړتیاو له جدي کمښت سره مخ دي. د دغو کورنیو په وینا، هغه مرستې چې اوسمهال ورته ورکول کیږي، د هېواد د سخت اقتصادي وضعیت او د توکو د لوړو بیو په مقابل کې هیڅ دي.
دوی شکایت کوي چې که څه هم د حکومت په رسمي ادارو کې ثبت دي، خو بیا هم د معیوبینو د کورنیو ستونزې حل شوي نه دي او ډېری یې په سړه هوا کې د کور ګرمولو وس نه لري. دوی له مرستندویه بنسټونو او حکومت څخه د مرستو د سمدستي زیاتوالي غوښتنه کوي.
د معیوبینو د کورنیو ستونزې او د مسوولینو غبرګون
د طالبانو د سرپرست حکومت د شهیدانو او معلولینو چارو وزارت د شمېرو له مخې، تر اوسه په ټول هېواد کې ۱۸۳ زره معلولیت لرونکي کسان ثبت شوي دي. د دې وزارت مسوولین وايي چې دوی هڅه کوي ستونزو ته رسیدګي وکړي.
د یاد وزارت ویاند، فیصل خاموش ویلي چې معلولینو ته مرستې پر وخت ورکول کیږي او د پیسو د ورکړې پروسه د بانکي سیستم له لارې په شفاف ډول ترسره کیږي. بل خوا، د دې وزارت مالي رییس فیضلالله ذکي هم د خوراکي توکو د وېش او د مرستندویه موسسو د جلبولو خبر ورکړی دی. نوموړي زیاته کړې چې دوی هڅه کوي د حرفوي او تخنیکي زده کړو پروګرامونه پیاوړي کړي ترڅو معلولین په خپلو پښو ودرېږي.
د یوناما راپور او د جګړې اغېزې
په افغانستان کې د ملګرو ملتونو مرستندویه پلاوي (یوناما) په خپل تازه راپور کې ویلي چې په افغانستان کې شاوخوا ۱.۵ میلیونه وګړي له شدید معلولیت سره ژوند کوي. یوناما ټینګار کړی چې په هېواد کې د معلولیت لویه برخه د لسیزو جګړو پایله ده، چې تر ټولو ډېر زیان یې ماشومانو ته رسولی دی.
یوناما د معلولیت لرونکو وګړو په نړیواله ورځ غوښتنه کړې چې د دې زیانمنونکي قشر لپاره باید پراخ ملاتړ وشي او د یوې داسې ټولنې په جوړولو کار وشي چې ټول پکې مساوي حقونه ولري.
که څه هم حکومتي ادارې د شفافیت او مرستو خبره کوي، خو د معلولینو د کورنیو شکایتونه ښيي چې د ژمي په دې سختو شپو او ورځو کې لا هم لویه تشه موجوده ده. نړیوالې ټولنې او کورنیو ادارو ته پکار ده چې د دې قشر لاسنیوی وکړي.
ولې افغان حکومت د تورخم او چمن دروازې نه پرانیزي؟
له بلې خوا، د طالبانو حکومت ویلي دي چې له پاکستان سره د راکړو ورکړو په برخه کې د تورخم او چمن دروازې تر هغه وخته نه پرانیزي، ترڅو چې پاکستان کلک تضمین نه وي ورکړی. افغان لوری ټینګار کوي چې پاکستان باید ډاډ ورکړي چې سوداګریزې لارې به نور د سیاسي او اقتصادي فشار د وسیلې په توګه نه کاروي.
د طالبانو د حکومت ویاند، ذبیح الله مجاهد ټینګار کړی چې پاکستان په ناقانونه ډول لارې د فشار د وسیلې په توګه کارولې، چې افغانانو ته یې درانه زیانونه اړولي دي. د ریاست الوزرا اقتصادي مرستیال ملا عبدالغني برادر هم ویلي چې سوداګري باید له سیاسي مسایلو جلا وي.
