اوبه چې د الله تعالۍ لوي نعمت دۍ. تان چې په وچه کې پروت هېواد دی. ګاونډیانو د نړیوال ترانزیت، جګړو، مهاجرینو او ګڼو نورو مواردو په برخه کې تل تر فشار لاندې نیولی، چې په نړیوالو سیاسي او ټولنیزو چارو کې د دوی غوښتنو ته پام وکړي او یا ورته په خپله خاوره کې د ترانزیت او یا یې اتباعو ته اسانتیاوې ومني.اوبه د افغانستان لپاره یوه ستراتیژیکه وسله ده چې د خپلې ګټې لپاره ورنه کار اخیستلی شي. د دې کار لپاره لږ تر لږه د دریو لویو بندونو جوړول یا پرې کار پیلول اړین دي تنې مني.
د کندز یا کوکچې په سیندونو یو بند کولای شي په آمو سیند کې د افغانستان د اوبو سهمیې دریمه برخه اوبه کنټرول کړي د کونړ سیند د دویم بند جوړولو لپاره ستراتیژیک موقیعت لري او کولای شي پاکستان د بهېدونکو اوبو ډېره لویه برخه کنټرول کړي. دا کار به پاکستان اړ کړي چې له افغانستان سره خپل چلند بدل کړي او د دوښمني پرځای له افغانستان سره دوستي وکړي پر هلمند سیند د یو بل لوی بند جوړول اړین دي چې ایران ته بهېدونکې اوبه کنټرول کړي. که څه هم له یاد هېواد سره د اوبو نړیوال تړون شته، خو افغانستان د خپلو د اضافي اوبو زېرمه کولو حق لري د وروستیو تخنیکي مطالعاتو پر بنسټ که ایران له تړون شویو اوبو، اضافي اوبه په پیسو وپيري باید د کال ۳۰۰ میلیونه ډالر افغان لوري ته ورکړي..
د دې ټولو سربېره د منځنۍ اسیا په هېوادونو کې د اوبو- انرژۍ – خوړو اړیکه یو ځای په معاملاتو کې تر بحث لاندې نیول کېږي که څه هم په دې اړیکه کې هدف د دغه دریو پارامترو ترمنځ کلکه اړیکه ده خو په سیاسي تعاملاتو کې د پولې اوښتونکو اوبو د ورکړې په بدل کې انرژي، خوراکي توکي او یا هم نورې اسانتیاوې ترلاسه کېږي..
. همدا لامل و چې ازبک چارواکو تاجک اتباعو ته له وېزې پرته سفر او ترانزیټ اسانتیاوې ورکړې. همدارنګه که چېرې په آمو سیند کې د افغانستان د اوبو حقوقي مسایل حل شوي وای، اوس افغانستان کولای شول له ازبکستان او ترکمنستان، د اوبو په بدل کې برېښنا یا نقدې پیسې ترلاسه کړې وای.
د افغانستان لپاره د ترکمنستان د ځانکړو اړیکو وړاندیز غوره فرصت دی چې اوبه د انرژۍ په بدل کې معاوضه کړي، ځکه چې ترکمنستان د افغانستان اوبو ته د کرنې او څښاک او افغانستان د ترکمنستان انرژۍ ګاز او برېښنا ته اړتیا لري. ټوټاپ او ټاپي پروژې د انرژۍ لپاره ښه مثالونه دي او کېدای شي د اوبو معاوضه په دې پروژو کې ضمیمه شي. له همدې کبله ویلی شو چې د اوبو مدیریت یوازې د بندونو جوړول نه بلکې د دا ډول حقوقي مسایلو حل او پلي کول هم دي.
دا چې اوس له ازبکستان او ترکمنستان سره اړیکې ښې دي نو د آمو سیند پر اوبو د بحث ښه وخت دی او معامله به ورسره ستونزمنه نه وي. ځکه افغانستان په پورتنۍ برخه کې پروت دی او دریځ به یې پیاوړی وي. له بل اړخه، یاد هېوادونه پر افغانستان بې له ترانزیټ د ایران او پاکستان په ډول مهاجرین او د فشار نور توکی نلري که څه هم افغانستان اوس په جګړه کې ښکېل دی او د اوبو چارې لومړیتوب نلري، خو د اوبو مدیریت پالیسیو ته لومړیتوب ورکول په اوږد مهال کې کولای شي د افغانستان او ګاونډیانو د اړیکو انډول برابر کړي..
