امریکا له ملګرو ملتونو سره د ۲ میلیارده ډالرو مرستې نوې ژمنه وکړه، خو اعلان یې وکړ چې افغانستان او یمن به مرسته تر لاسه نه کړي. د ټرمپ ادارې استازي خبرداری ورکړی چې ملګري ملتونه باید «تغییر وکړي یا له منځه لاړ شي». جزیات دلته ولولئ.
جینوا – د امریکا متحده ایالاتو له ملګرو ملتونو سره د بشري پروګرامونو د تمویل لپاره د ۲ میلیارده ډالرو مرستې ژمنه کړې، خو په ورته وخت کې یې یو ټکان ورکوونکی اعلان وکړ چې افغانستان او یمن به مرسته تر لاسه نه کړي. د واشنګټن دا پرېکړه د بشري مرستو په برخه کې د یو لوی بدلون نښه ګڼل کېږي.
افغانستان او یمن به مرسته تر لاسه نه کړي، د مرستو اعلان او پر ملګرو ملتونو نیوکې
دا خبر په جینوا کې د بهرنیو مرستو په چارو کې د امریکا د ولسمشر استازي، جرمي لوین او د ملګرو ملتونو د بشري چارو مشر، ټام فلچر لخوا اعلان شو. لوین ملګرو ملتونو ته په کلکه خبرداری ورکړ چې دا بنسټ باید «تغییر وکړي یا له منځه لاړ شي». هغه ټینګار وکړ چې واشنګټن نور د هغو سازمانونو لپاره خپله خزانه نه پرانیزي چې غواړي په پخواني او ناکاره سیسټم کار وکړي.
که څه هم ټام فلچر له دې مرستې هرکلی وکړ او ویې ویل چې دا به د میلیونونو انسانانو ژوند وژغوري، خو دا مبلغ د امریکا د تېرو کلونو د مرستو په پرتله خورا کم دی. په ۲۰۲۲ کال کې د امریکا مرسته شاوخوا ۱۷ میلیارده ډالره اټکل شوې وه.
ولې افغانستان او یمن به مرسته تر لاسه نه کړي؟
جرمي لوین په خپلو څرګندونو کې په ډاګه کړه چې دا ځل امریکا یوازې ۱۷ هېوادونه (لکه هیتي، سوریه او سوډان) په لومړیتوب کې نیولي دي. هغه په ځانګړي ډول وویل چې افغانستان او یمن به مرسته تر لاسه نه کړي.
د افغانستان په اړه د لوین استدلال دا و چې واشنګټن داسې شواهد لري چې ښيي د ملګرو ملتونو مرستې د طالبانو لوري ته منحرف شوې دي. نوموړي د ولسمشر ډونالډ ټرمپ له قوله وویل: «ولسمشر ټرمپ به هیڅکله دا ونه زغمي چې د امریکايي مالیه ورکوونکو حتی یوه “پیني” (کمه پیسې) هم ترهګرو ډلو ته ورسیږي.»
طالبانو تر اوسه د دې پرېکړې په اړه غبرګون نه دی ښودلی، خو تر دې وړاندې یې تل د مرستو د منحرفولو تورونه رد کړي دي.
د مرستو د بندیدو ناوړه پایلې
د امریکا دا سخت شرایط به د مرستندویه ادارو کار خورا ستونزمن کړي. د راپورونو له مخې، تر دې وړاندې هم د بودیجې د کمښت له امله په افغانستان کې د میندو او ماشومانو روغتیایي کلینیکونه تړل شوي دي. همداراز په نړیواله کچه د ماشومانو د مړینې کچه، چې مخکې مخ په کمېدو وه، سږ کال یو ځل بیا د لوړېدو په حال کې ده.
نوي بندیزونه: له اقلیمي پروژو سره مخالفت
د افغانستان او یمن له حذفولو سربېره، امریکا شرط ایښی چې دا پیسې باید د اقلیمي بدلون (Climate Change) په پروژو مصرف نه شي. جرمي لوین باور لري چې دا پروژې «ژغورونکې» نه دي او د امریکا له ګټو سره سمون نه لري. لوین، چې د ټرمپ له وفادارو کسانو څخه دی، غواړي د امریکا د نړیوالې پراختیا اداره (USAID) هم منحل کړي.
که څه هم ملګري ملتونه د ۲ میلیارده ډالرو مرستې مننه کوي، خو د هېوادونو په انتخاب کې سیاسي چلند او د ځینو بحرانونو حذفول د بشري مرستو “بې طرفي” تر پوښتنې لاندې راولي. سره له دې، د ملګرو ملتونو ډېری چارواکي په دې باور دي چې د واشنګټن د اوسني بدبینانه چلند په وړاندې، ۲ میلیارده ډالره له “هیڅ” څخه غوره دي.
د یادونې وړ ده چې د امریکا د ادعا پر بنسټ، خیریه مرستې د واکمنو طالبانو لاسته لوېږي.
