اړوند خبرونه:
متحده عربي اماراتو په ۲۲۳ سیالو شاخصونو کې په نړیواله کچه لومړی مقام خپل کړ
د متحده عربي اماراتو بهرنۍ مرستې له ۱۹۷۱ راهیسې ۳۶۰ ملیارد درهمو ته ورسېده
په پراخې سیمه کې، د منځني ختیځ او شمالي افریقا (MENA) اقتصادي فعالتونه ورو ورو پیاوړي کېږي چې اصلي علت یې د انرژۍ سکتور رغېدنه او حکومتي اقدامات دي. خو د مرکزي آسیا اقتصادي وده ـ که څه هم باثباته ده ـ اوس د لاپایدار او معتدولې ودې پر لوري روانه شوې. هیوادونه لکه ازبکستان او قزاقستان د متحده اماراتو له پراخېدونکو سوداګریزو او پرمختیایي همکاریو ګټه اخلي، خو د یادو هیوادونو اقتصاد تر ډېره د سرچینو پر صادراتو او بې ثباته نړیوالو بازارونو پورې تړلي دي.
د افغانستان اقتصادي واقعیتونه: مرستې، صادرات او بیارغونه
د افغانستان اقتصاد تراوسه هم د سیمې له بدلونونو سره ټینګ تړاو لري، خو دغه هېواد له ځانګړو ننګونو سره مخ دی:
د مرستو اړتیـا: افغانستان خپل بنسټیز خدمات او بشري فعالیتونه تر ډېره بهرنیو مرستو ته متکي ساتي. وروستیو سیاسي بدلونونو دغه مرستې لا هم له خطر او نامعلوم برخلیک سره مخ کړې دي.
– محدود صادرات: افغانستان اکثره کرنیز او معدني توکي صادروي، خو د صنعتي پروسس او لوړ ارزښت تولیداتو له کموالي سره، وارداتو ته اړ دی او د سوداګریزو ټکانونو پر وړاندې ډېر زیانمن وي.
د بیارغونې اړتیا: د جګړو لسیزو د هېواد زیربناوې سختې زیانمنې کړې دي، چې رغونه یې بهرنیو پانګونو او سیمهییزو سوداګریزو اړیکو ته اړتیا لري، په ځانګړې توګه له مرکزي آسیا، پاکستان او ایران سره.
د متحده عربي اماراتو د اقتصادي ودې نړیوال شریکان او د راتلونکي لپاره د اقتصادي همغږۍ ښودنه
افغانستان او سیمهییزې سوداګرۍ
د افغان کورنی عاید تر ډېره له استوګنو هېوادونو (مرکزي آسیا، پاکستان، ایران) راستنیدونکو پیسو او د پولې هاخوا سوداګرۍ پورې تړلی دی. فعاله سیمهییزې سوداګریزې شبکې ـ چې د متحده اماراتو پانګونې او د ورېښمو لارې پروژه یې ملاتړ کوي ـ افغانستان ته د پرمختګ نوی فرصتونه برابرولی شي، که چېرې په هېواد کې سیاسي ثبات وساتل شي.
د سیمهییز اقتصادي مشر په توګه د اماراتو دریځ
متحده امارات، د افغانستان او ډېرو مرکزي آسیایي هېوادونو خلاف، په مرستو او دودیزو صادراتو ډېر لږ متکي دي. تر ټولو لوړه اقتصادي وده یې لاندې فکټورونه رامنځته کړې:
– له نفت پرته سکتورونو ته پراختیا ـ سیاحت، ټکنالوژي، ځمکنۍ پانګونه
– دوامداره بهرنۍ پانګونه او پیاوړي مالي سیاستونه
– ستراتیژیکې زیربنایي او سوداګریزې موافقې
– د کنټرول لاندې انفلاسیون (۱.۶٪ اټکلي) چې له بازار ثبات سره مرسته کوي
د اماراتو چټک اصلاحات، پانګوالو ته غوره چاپېریال او سیمهییزې همکارۍ دا هېواد په سیمه کې د سوداګرۍ او پرمختیا بنسټیز مرکز ګرځولی.
IMF روښانه کوي چې، سره له دې چې متحده امارات د سیمې تر ټولو لوړه اقتصادي وده برابره کړې او د نوې مودې د اقتصاد مشري کوي، د افغانستان راتلونکی د سیمهییزې همغږۍ، دننه ظرفیت لوړولو او رغنیزو پانګونو ته اړتیا لري. د مرکزي آسیا معتدله خو باثباته اقتصادي وده هم د افغانستان لپاره یو ثبات راوړونکی اغیز لري، مګر افغانستان باید د مرستو پر متکي والي او کم صادراتو غلبه وکړي تر څو خپل اقتصادي پوتانسیال ته ورسېږي. د اماراتو بریالیو تجربو او د ورېښمو نوې لارې پروژو ته پراخې همکارۍ د افغانستان ترقیاتي سفر ته الهام ورکولی شي.
