اړوند خبر:
واشنګټن پوسټ: طالبان به د واخان بندر په جوړېدو افغانستان په نړیوال سوداګریز مرکز بدل کړي
د طالبانو حکومت په یوې بې سارې پرېکړه کې، د افغانستان په شمال ختیځ کې د واخان پر ستراتیژیک دهلېز د امریکايي او پاکستاني وګړو پر تګ راتګ بندیز ولګاوه. دغه پرېکړه، چې په رسمي توګه د “امنیتي اندېښنو” له امله شوې، د افغانستان په سیمه ییزو اړیکو او جیوپولیټیک وضعیت کې د یوه نوي فصل پیلامه ګڼل کېږي.
د پرېکړې مستقیم لاملونه
دا اقدام په مستقیمه توګه له پاکستان سره د پولې د ترینګلتیا له زیاتوالي سره اړیکه لري. په دې وروستیو کې، د پاکستان پوځ ته نږدې ځینو ټولنیزو رسنیو داسې ګواښونه خپاره کړل چې ګواکې پاکستان به منځنۍ اسیا ته د لاسرسي لپاره د واخان دهلېز ونیسي. د طالبانو دا پرېکړه د دغو ګواښونو پر وړاندې یو مستقیم او سخت ځواب ګڼل کېږي، چې موخه یې د خپلې خاورې د حاکمیت ټینګول دي.
د واخان ستراتیژیک ارزښت
واخان دهلېز یوازې یوه غرنۍ سیمه نه ده، بلکې د خپل ځانګړي جغرافيايي موقعیت له امله ځانګړی ارزښت لري. دا تنګ دهلېز افغانستان له چین سره نښلوي او د منځنۍ اسیا هېوادونو ته د یوې مهمې دروازې په توګه کار کوي. پر دې سیمې کنټرول نه یوازې د افغانستان، بلکې د چین، پاکستان او د منځنۍ اسیا د هېوادونو لپاره هم حیاتي دی.
د بندیز څو اړخیز پیغام
دا بندیز یوازې یو امنیتي اقدام نه، بلکې یو څو اړخیز سیاسي پیغام دی. لومړی، دا د خپل حاکمیت د ښودلو یوه روښانه هڅه ده چې طالبان غواړي وښيي چې د خپلې خاورې بشپړ کنټرول لري. دوهم، دا پاکستان ته یو مستقیم ځواب دی چې د خپلې خاورې پر وړاندې هر ډول ګواښ ته به غبرګون ښيي.
په دې بندیز کې د امریکايي وګړو شاملول هم یوه ځانګړې مانا لري. دا ښيي چې طالبان په خپلو ستراتیژیکو پرېکړو کې خپلواک دي او غواړي په سیمه کې د خپل نوي رول لپاره یو واضح چوکاټ وټاکي. دا کار د امریکا او طالبانو ترمنځ نازکې اړیکې نورې هم پېچلې کولی شي.
پایلې او راتلونکي اغېزې
دا پرېکړه به پر سیمه ییزو دیپلوماتیکو اړیکو ژور اغېز ولري. دا به د افغانستان او پاکستان ترمنځ بې باوري نوره هم زیاته کړي او د دواړو هېوادونو اړیکې به یو نوي کړکېچن پړاو ته ننباسي. دغه راز، دا وضعیت به د چین لپاره هم اندېښنې راپورته کړي، ځکه واخان د پېکېنګ د “یو کمربند او یوې لارې” پروژې لپاره یو بالقوه مهم مسیر دی.
په پایله کې، د واخان دهلېز بندیز یو ساده ګرځبندیز نه دی. دا یو حساب شوی ستراتیژیک ګام دی چې د افغانستان او سیمې نوي امنیتي وضعیت، د طالبانو د حاکمیت ټینګولو هڅې او د سیمه ییزو قدرتونو ترمنځ د سیالۍ بدلېدونکی انځور وړاندې کوي.
