د ترکیې لوی ښارونه د شپږمې پرلپسې شپې لپاره د پراخو لاریونونو شاهد وو، چې له امله یې له زرو څخه ډیر کسان ونیول شول او د امنیتي ځواکونو لخوا د لاریون کونکو پر وړاندې سختې ځپنې وشوې. دغه ناکرارۍ، د استانبول د ښاروال اکرم اماماوغلو له نیول کېدو وروسته پیل شوې، اوس د یوې لسیزې څخه په زیات وخت کې د هېواد ترټولو لوی احتجاجي غورځنګ ګرځیدلی دی.
راپورونه ښيي چې د لاریونونو په شپږمه شپه کې، د ترکیې پولیسو د لاریون کوونکو د خورولو لپاره اوښکې بهونکی ګاز او د اوبو توپونه وکارول. د استانبول، انقرې او ازمیر په څېر لویو ښارونو څخه خپاره شوي انځورونه د لاریون کوونکو او امنیتي ځواکونو ترمنځ د تاوتریخوالي ډکې نښتې ښیي.
د ترکیې د کورنیو چارو وزیر تایید کړې چې تر اوسه پورې په ټول هېواد کې له ۱۱۳۳ څخه ډیر کسان نیول شوي دي، دا شمېره د مارچ په ۱۹مه د لاریونونو له پیل راهیسې مخ په زیاتېدو ده. په نیولشویو کسانو کې لږ تر لږه ۱۰ خبریالان هم شامل وو چې د دې پیښو پوښښ یې کاوه.
د ځپلو شدت دومره سخت و چې ځینو عیني شاهدانو د سولهییزو لاریون کوونکو پر وړاندې د پولیسو له خوا د زور زیاتي کارول حیرانونکي بللي دي. د اعتراضونو دا څپه د چهارشنبې په ورځ، د مارچ په ۱۹مه، د اکرام اماماوغلو د مالي فساد او ترهګرو ډلو سره د اړیکو په تور د نیول کېدو وروسته پیل شوه. دا اقدام د حکومت مخالفینو لخوا په راتلونکو ټاکنو کې د اردوغان د اصلي سیال د له منځه وړلو لپاره د سیاسي هڅې په توګه تعبیر شوی دی.
لاریونونه لومړی په استانبول کې بڼه غوره کړه، په چټکۍ سره د ترکیې د ۸۱ ولایتونو څخه ۵۵ ته خپاره شول، چې د “اردوغان استعفا” او “د اماماوغلو لپاره عدالت” شعارونه یې په سړکونو کې اورېدل کېدل.
د ترکیې حکومت هڅه کوي چې د سختو محدودیتونو په لګولو سره وضعیت کنټرول کړي، په شمول د لویو ښارونو کې د عامه غونډو بندیز او د ټولنیزو رسنیو پلیټ فارمونو لکه فیسبوک، یوټیوب او انسټاګرام ته لاسرسی کم کړي. اردوغان لاریونونه له تاوتریخوالي ډک غورځنګ بللي او د جمهوري غوښتونکو د خلکو ګوند (CHP) یې د خلکو په پارولو تورن کړی دی.
دې پراخ ظلم او ستم نړیوال غبرګونونه هم راپارولي دي. اروپايي کمیسیون او د جرمني او فرانسې په څېر هېوادونو دا کړنې غندلي دي او دا یې په ترکیه کې د ډیموکراسۍ د شاته تګ نښه بللې ده.
