د پښتون ژغورنې غورځنګ (PTM) لخوا په لندن کې د خیبر جرګې ملاتړ لپاره یوه ستره غونډه جوړه شوه. په دې مقاله کې د یادې غونډې جزیات، د ګډونوالو غوښتنې او د افغان نجونو د زده کړې په اړه د دوی دریځ ولولئ.
د پښتون ژغورنې غورځنګ (PTM) د خپلو مدني فعالیتونو په لړ کې دا ځل د برتانیا په زړه، لندن ښار کې یو لوی ځواک نندارې ته وړاندې کړ. د تېرې یکشنبې په ورځ (د لیندۍ ۱۷مه)، سلګونو پښتنو په یوه پراخه غونډه کې ګډون وکړ ترڅو په لندن کې د خیبر جرګې ملاتړ اعلان کړي. دا غونډه په داسې حال کې جوړیږي چې په پاکستان کې د پښتون ژغورنې غورځنګ پر فعالیتونو بندیزونه لګیدلي او د دې غورځنګ ګڼ شمېر فعالان د پاکستاني ریاست تر فشار لاندې دي. خو په لندن کې د دې غونډې جوړیدل دا ثابتوي چې د پښتنو غږ اوس یوازې تر یوې جغرافیې محدود نه دی، بلکې په نړیواله کچه انګازې لري.
لندن کې د خیبر جرګې ملاتړ او د پښتون ژغورنې غورځنګ نړیواله مبارزه
په دې لویه غونډه کې یوازې په انګلستان کې میشتو پښتنو برخه نه وه اخیستې، بلکې د دې غورځنګ د ملاتړ لپاره له کاناډا، امریکا او د اروپا له مختلفو هیوادونو څخه هم فعالان او خواخوږي راغلي وو. د دوی اصلي هدف د هغو پرېکړو تایید او ملاتړ و چې د ۲۰۲۴ کال په اکټوبر میاشت کې د خیبر په تاریخي جرګه کې شوې وې.
کله چې موږ په لندن کې د خیبر جرګې ملاتړ خبره کوو، موخه مو د هغه یووالي او همغږۍ ښودل دي چې پښتانه یې د خپلو روا حقونو د ترلاسه کولو لپاره کوي. په غونډه کې ویناوالو په ټینګه وویل چې د خیبر جرګې پرېکړې د ټول پښتون ملت پرېکړې دي او دوی به په هر قیمت د هغوی تر شا ولاړ وي. دا ملاتړ په داسې وخت کې خورا مهم دی چې د پاکستان حکومت هڅه کوي د زور او فشار له لارې د دې خوځښت مخه ونیسي. ویناوالو وویل چې د پښتنو ستونزې نور د پټیدو وړ نه دي او نړۍ باید د هغه ظلم او جبر په اړه خبره شي چې دا مهال په پښتونخوا او بلوچستان کې روان دي.
د غونډې ګډونوالو د پاکستان هغه هڅې په کلکو ټکو وغندلې چې غوښتل یې د خیبر جرګې مخه ونیسي. لکه څنګه چې معلومه ده، د ۲۰۲۴ په اکټوبر کې پاکستان د خیبر جرګې د سبوټاژ کولو لپاره ډېرې هڅې وکړې، لارې یې وتړلې او ان نښتې رامنځته شوې، خو بیا هم جرګه کامیابه شوه. اوس په لندن کې د خیبر جرګې ملاتړ غونډې دا وښوده چې هغه مبارزه لا هم ژوندۍ او پیاوړې ده.
د بشري حقونو غوښتنه او په لندن کې د خیبر جرګې ملاتړ
د لندن په غونډه کې یوازې سیاسي شعارونه نه وو، بلکې د بشري حقونو او په ځانګړي ډول د افغان نجونو د زده کړې مسئله هم په خورا جدیت سره مطرح شوه.
د غونډې برخه والو په لندن کې د خیبر جرګې ملاتړ ترڅنګ، په افغانستان کې د نجونو پر زده کړو د بندیز پر وړاندې خپل غږ پورته کړ. ویناوالو ټینګار وکړ چې زده کړه د هر انسان مسلم حق دی او افغان نجونې باید له دې حق څخه بې برخې نه شي. دا د PTM د پراخ لید نښه ده چې د ډیورنډ کرښې دواړو غاړو ته د پښتنو ستونزې درک کوي او د حل غوښتنه یې کوي.
همدارنګه، ویناوالو په پښتونخوا، بلوچستان او حتی د افغانستان په خاوره کې د پاکستان پوځي بریدونه او لاسوهنې وغندلې. دوی وویل چې پاکستان د ترهګرۍ سره د مبارزې په نوم پښتانه ځپي او د دوی په سیمو کې ناامني ایجادوي. په غونډه کې دا خبره په کراتو وشوه چې د پاکستان دولت د پښتنو پر وړاندې “رواني، اقتصادي او ټولنیزه نسل وژنه” پیل کړې ده. د دوی په وینا، د طبیعي زیرمو لوټول، ځوانان لادرکه کول او په سیمه کې د قصدي جنګونو تحمیلول د دې نسل وژنې ښکاره بېلګې دي.
د پښتون ژغورنې غورځنګ پر مشرانو او غړو د پاکستان لخوا لګول شوي بندیزونه یو بل مهم بحث و. ګډونوالو له نړیوالې ټولنې وغوښتل چې د پاکستان د دې غیر ډیموکراټیکو کړنو مخه ونیسي. دوی وویل چې PTM یو سوله ییز حرکت دی چې د عدم تشدد په فلسفه باور لري، خو پاکستان هڅه کوي چې دوی ترهګر معرفی کړي ترڅو خپل جنایتونه پټ کړي.
په پای کې، په لندن کې د خیبر جرګې ملاتړ غونډې یو روښانه پیغام ورکړ: پښتانه ویښ شوي دي، دوی خپل حقونه پیژني او د نړۍ په هر ګوټ کې چې وي، د یو بل تر څنګ به ودریږي. د خیبر جرګې پرېکړې اوس یوازې په کاغذ نه دي پاتې، بلکې د لندن، واشنګټن او اروپا په سړکونو او تالارونو کې د عملي کیدو غږونه یې پورته کیږي. دا غونډه د پاکستان حکومت ته یو خبرداری و چې د زور او فشار سیاست نور د چلیدو وړ نه دی او پښتانه به د خپل برخلیک پرېکړه پخپله کوي.
