په ساینسي (نېچر) مجله کې د لرغونو مصریانو د واکمنۍ پرمهال د مړو مومیا کولو کې د کارېدونکو موادو په اړه څېړنه خپره شوې چې په هیرګلیفي ژبه پر خټینو لوښو ځینې لیکنې شوې چې څنګه دوی مړي مومیا کول
په څېړنه کې ویل شوي چې د جرمني یوې څېړنډلې د مصر د څېړنو له ملي مرکز سره په همکارۍ هغه کیمیاوي مواد په ۲۰۱۸ کال کې کشف کړل چې لرغونتوب یې له میلاد ۶۰۰ کاله مخکې د (صاوي) پېر ته رسېږي. دا مواد د مصر الجیزه سوېلي سقاره سیمې په یوه مقبره کې کشف شول.
څېړنډلې بېلابېل خټین لوښي وموندل او ۳۱ یې څېړنې ته غوره کړل شول چې له زرګونو کلونو راهیسې یې منځ کې ځینې مواد پاتې وو.
د مصر د لرغونو اثارو د شورا عمومي منشي مصطفی وزیري ویلي، د جرمني څېړنډلې د مومیا په عملیه کې د کارول شویو موادو نومونه موندلي چې پر خټینو لوښو د مصر په لرغونې ژبه لیکل شوي وو.
څېړنډلې په کشف شوو لوښو کې موندل شوي مواد وڅېړل او دې پایلې ته ورسېدل چې لرغوني مصر د انسان د جسد ساتلو کې ډېر زیار ایستلی.
په یوه ځای کې د مومیا کولو د عملیې په اړه درې ډوله مهم مالومات تر لاسه شوي چې پخپله کارول شوي مواد، په لرغونې مصري ژبه یې نومونه او د مومیا پر جسد یې د کارول کېدو ځای.
د ملي څېړنو د مرکز غړي دوکتور محمد ابراهیم وايي: دا لومړی ځل دی چې مومیا کولو کې کارول شوي لوښي کشف شوي او ټول سالم دي او پر هر لوښي یوه کلمه لیکل شوې ده.
څېړنډلې پر لوښو له بهره لیکل شوی نوم د لوښي منځ کې له نامه سره د مطابقت لپاره وڅېړه.
نېچر مجلې د جرمني د څېړنډلې د یوې غړې سوزانا بیک له قوله ویلي دا څېړنه د (کروموتوګرافي ګاز) د ټیکنالوجۍ په مټ ترسره شوې ده.
په څېړنه کې موندل شوې چې لرغونو مصریانو د مړو په مومیا کولو کې یو ډول سپېڅلي غوړ، حیواني وازده او د ځینو بوټو ایستل شوې اوبه کارولې دي.
ابراهیم زیاتوي، سپېڅلي غوړ یا تېل په کیندنو کې مشهور نه وو، خو دې څېړنې دا کشف کړای شو چې دا غوړ یا وازده د حیوان ده.
په دې موادو کې له یو ډول ناڅرګندې مادې هم کار اخیستل کیده
جرمنۍ څېړونکې سوزانا بیک وايي د (عنتیو) په نامه ماده چې د مومیا کولو په عملیه کې یې نوم ډېر یاد شوی، داسې ژباړل شوې چې دا د کنډ وزمه عطرو یو ډول ماده ده، خو نویو څېړنو ومونده چې دا د وریجو له لرګیو رایستل شوي یو ډول غوړ یا تېل دي چې د سدر او (عرعر) لرګي له غوړو او حیواني غوړو سره یوځای شوي دي.
څېړنې موندلې چې د لرغوني مصر او بهرنیو دولتونو لکه منځنی بحر، افریقا او سوېلي او ختیځې اسیا ترمنځ سوداګریزه راکړه ورکړه ډېره وه.
دوی له هغه ځایه د مومیا لپاره بېلابېل مواد واردول او ځینې یې د مصر چاپېریال کې هيڅ نه و.
