خلیلزاد: پر خوست، پکتیکا او کونړ د پاکستان بریدونه غندو؛ دا هغه جمله ده چې د افغانستان د سولې لپاره د امریکا پخواني ځانګړي استازي زلمي خلیلزاد د وروستیو تحولاتو په غبرګون کې د یو جدي خبرداري په توګه کارولې ده. نوموړي په خپلو تازه څرګندونو کې د پاکستان د تېرې شپې هوايي بریدونه په کلکو ټکو غندلي او هغه یې د سیمې لپاره یو ستر ګواښ بللی دی.
د راپورونو له مخې، پاکستاني الوتکو تېره شپه د ډیورنډ کرښې ته څېرمه د افغانستان په دریو ولایتونو (خوست، پکتیکا او کونړ) کې هوايي بریدونه ترسره کړل. زلمي خلیلزاد په خپله رسمي اېکسپاڼه (پخواني ټویټر) کې لیکلي چې د ملکي وګړو وژنه او د تاوتریخوالي زیاتول د افغانستان او پاکستان ترمنځ د موجودو ستونزو د حل لاره نه ده، بلکې دا کړنې د یوې “پراخې جګړې” د پیل خطر رامنځته کوي.
د وضعیت تحلیل او د خلیلزاد غبرګون: خلیلزاد: پر خوست، پکتیکا او کونړ د پاکستان بریدونه غندو
د زلمي خلیلزاد دا غبرګون په داسې حال کې مخې ته راځي چې د افغانستان او پاکستان ترمنځ اړیکې تر بل هر وخت زیاتې کړکېچنې شوې دي. خلیلزاد په خپل پیغام کې ټینګار کړی چې د زور کارول او په ځانګړي ډول پر ملکي سیمو بمباري کول نه یوازې دا چې امنیت نه شي تامینولی، بلکې د دواړو هېوادونو ترمنځ د باور فضا نور هم له منځه وړي. هغه خبرداری ورکړ چې که دا ډول بریدونه دوام ومومي، پایلې به یې د دواړو لورو لپاره ویجاړونکې وي.
خلیلزاد یوازې په غندلو اکتفا نه ده کړې، بلکې د دې ستونزې د هواري لپاره یې د یو نوي ډیپلوماتیک خوځښت خبر هم ورکړی دی. د نوموړي په وینا، ټاکل شوې ده چې په نږدې راتلونکي کې د ترکیې یو لوړپوړی پلاوی اسلام اباد او ښايي کابل ته سفر وکړي. د دې سفر موخه د کابل او اسلام اباد ترمنځ د شخړو د هواري لپاره د یوې نوې هوکړې رامنځته کول او پر دواړو لورو فشار راوړل دي ترڅو د جګړې پر ځای د خبرو لاره غوره کړي.
د خلیلزاد د معلوماتو له مخې، په دې احتمالي هوکړه کې یو مهم وړاندیز د “عملیاتو یا څارنې د ګډ دفتر” جوړول دي. ویل کیږي چې دا دفتر به ښايي د ترکیې په پلازمېنه انقره کې موقعیت ولري. د دې دفتر جوړښت به څو اړخیز وي او پکې به د ترکیې، قطر، افغانستان او پاکستان استازي او کارکوونکي ګډون ولري. د دې دفتر اصلي دنده به دا وي چې د پولې په اوږدو کې د امنیتي وضعیت څارنه وکړي او کله چې د یو لوري لخوا د سرغړونې ادعاوې یا راپورونه ورکړل شي، دا دفتر به د شواهدو په رڼا کې قضاوت کوي او ستونزې به حل کوي. دا میکانیزم د دې لپاره وړاندیز شوی چې د یو بل پر وړاندې د بې بنسټه تورونو مخه ونیول شي او حقایق روښانه شي.
خلیلزاد: پر خوست، پکتیکا او کونړ د پاکستان بریدونه غندو؛ دوام
زلمي خلیلزاد څرګنده کړې چې دا مرکز به نه یوازې غیرفعاله څارنه کوي، بلکې د ستونزو د حل لپاره به اجراییوي صلاحیتونه هم ولري. دا په داسې حال کې ده چې پاکستان په وار وار ادعا کړې چې د تحریک طالبان پاکستان (TTP) وسله وال په افغانستان کې پټنځایونه لري، هغه ادعا چې د افغانستان سرپرست حکومت تل رد کړې ده. د ترکیې او قطر په منځګړیتوب د دې میکانیزم رامنځته کول ښايي د همدې تورونو د سپیناوي لپاره یوه مهمه هڅه وي.
له بلې خوا، په افغانستان کې د طالبانو ویاند ذبیح الله مجاهد هم د پاکستان د وروستیو بریدونو په اړه سخت غبرګون ښودلی دی. مجاهد تایید کړې چې تېره شپه د پاکستاني الوتکو لخوا په خوست، پکتیکا او کونړ کې بریدونه شوي دي. د نوموړي په وینا، یوازې په خوست ولایت کې د دې بریدونو له امله ۱۰ تنه ملکي وګړي شهیدان شوي دي، چې پکې ښځې او ماشومان هم شامل دي. مجاهد دا بریدونه د افغانستان پر ځمکنۍ بشپړتیا ښکاره تېری بللی او پاکستان ته یې خبرداری ورکړی چې د داسې کړنو پایلې به خورا بدې وي او د کنټرول څخه به ووځي.
د پکتیکا او کونړ ولایتونو څخه هم د ملکي مرګ ژوبلې راپورونه ورکړل شوي دي. عیني شاهدان وايي چې بریدونه د شپې په تیاره کې د عامو خلکو پر کورونو شوي، چې له امله یې ګڼ شمېر کورونه ویجاړ شوي او خلکو ته درانه مالي او ځاني زیانونه اوښتي دي.
د زلمي خلیلزاد څرګندونې په نړیواله کچه هم د اهمیت وړ دي، ځکه نوموړی د سیمې په سیاست کې اوږده تجربه لري او د دوحې د تړون اصلي مهندس ګڼل کیږي. کله چې هغه وايي “خلیلزاد: پر خوست، پکتیکا او کونړ د پاکستان بریدونه غندو”، دا یوازې یو شخصي نظر نه، بلکې د لوېدیځ د سیاسي کړیو د اندېښنو انعکاس هم کیدی شي. د ترکیې او قطر د رول برجسته کول دا ښیي چې نړیواله ټولنه نه غواړي د افغانستان او پاکستان ترمنځ تاوتریخوالی د یوې بلې سیمه ییزې جګړې لامل شي.
په پای کې، د وضعیت نازکوالي ته په کتو، داسې برېښي چې د سیمې هېوادونه په ځانګړي ډول ترکیه هڅه کوي چې د کابل او اسلام اباد ترمنځ د باور له منځه تللې فضا بېرته رغولو لپاره منځګړیتوب وکړي. خو اصلي پوښتنه دا ده چې ایا د انقرې د څارنې دفتر طرحه به عملي شي او ایا پاکستان به د خپلو هوايي بریدونو او د فشار له سیاست څخه لاس واخلي؟ دا هغه پوښتنې دي چې راتلونکي ډیپلوماتیک سفرونه او د سیمې سیاسي تحولات به یې ځواب کړي.
