نړیوال بانک په خپل تازه راپور کې د افغانستان مخ پر وده اقتصاد تایید کړی او اټکل یې کړی چې په ۲۰۲۵ کال کې به د هېواد ناخالص کورنی تولید ۴.۳ سلنه زیات شي. په دې راپور کې د انفلاسیون کچه ۲ سلنه ښودل شوې ده.
په وروستیو کلونو کې د افغانستان اقتصادي وضعیت له ګڼو لوړو او ژورو سره مخ و، خو د نړیوالو بنسټونو تازه ارقام هیلهبخښونکي دي. نړیوال بانک پخپل نوي خپاره شوي راپور کې د افغانستان مخ پر وده اقتصاد د پرلهپسې دویم کال لپاره مثبت ارزولی دی. د دغه معتبر مالي بنسټ د موندنو له مخې، تمه کیږي چې په ۲۰۲۵ میلادي کال کې به د افغانستان اقتصادي وده د پام وړ پرمختګ وکړي. دا راپور په داسې حال کې خپریږي چې د سیمې په کچه اقتصادي سیالۍ روانې دي او د افغانستان د اسعارو ثبات او کورني تولیدات د پخوا په پرتله د ښه کېدو په حال کې لیدل کیږي. په دې مقاله کې موږ د نړیوال بانک د راپور جزیات او د هغې اغیزې څېړو.
د افغانستان مخ پر وده اقتصاد او د ناخالص کورني تولید (GDP) زیاتوالی
د نړیوال بانک د وروستي راپور تر ټولو مهمه برخه د ناخالص کورني تولید د ودې په اړه ده. د ارقامو له مخې، په ۲۰۲۵ کال کې به د هېواد ناخالص کورنی تولید (GDP) ۴.۳ سلنه وده وکړي. دا په داسې حال کې ده چې د ۲۰۲۴ کال لپاره دا وده ۲.۵ سلنه ثبت شوې وه. له ۲.۵ څخه ۴.۳ سلنې ته د ودې لوړېدل دا څرګندوي چې د افغانستان مخ پر وده اقتصاد په یو ثابت او صعودي مسیر روان دی.
دا پرمختګ یوازې د ارقامو لوبه نه ده، بلکې په عملي ډګر کې د سوداګریزو فعالیتونو د پراختیا او د پانګونې د راجلبولو لپاره یو مثبت سیګنال ګڼل کیږي. کله چې د یوه هېواد ناخالص تولید لوړیږي، ورسره جوخت د خلکو د پېرلو ځواک، کاري فرصتونه او ملي عواید هم لوړیږي. نړیوال بانک په ډاګه کړې چې دا پرلهپسې دویم کال دی چې د افغانستان اقتصاد له منفي حالت څخه راوتلی او د مثبتې ودې په لور روان دی.
د افغانستان مخ پر وده اقتصاد او دې اصلي محرکونه (صنعت، کرنه او خدمات)
د دې پوښتنې په ځواب کې چې کوم فکتورونه د افغانستان مخ پر وده اقتصاد پر مخ بیايي، نړیوال بانک څو کلیدي سکتورونو ته اشاره کړې ده. د راپور پر بنسټ، د خدماتو او صنعت برخې د دې ودې تر ټولو ستر لاملونه دي. په تېرو څو کلونو کې کورنیو تولیداتو او صنعتي فابریکو خپل فعالیتونه پراخ کړي چې د اقتصاد پر څرخ یې مستقیم اغېز کړی دی.
سربېره پر دې، د کرنې سکتور چې د افغانستان د اقتصاد ملا تیر جوړوي، د پام وړ لاسته راوړنې درلودې. راپور کاږي چې افغانستان سږکال د اوبیزو غنمو د تر ټولو زیاتو حاصلاتو په ترلاسه کولو توانېدلی دی. د غنمو په حاصلاتو کې زیاتوالی نه یوازې د خوراکي خوندیتوب په برخه کې مرسته کوي، بلکې د وارداتو کچه راټیټوي او ملي اقتصاد پیاوړی کوي.
همدارنګه، د کانونو استخراج او د ودانیزو چارو (Construction) رونق هم د اقتصادي ودې له مهمو فکتورونو څخه دي. د کانونو په برخه کې نوي قراردادونه او د ودانیزو پروژو پیل د کارموندنې او عوایدو په زیاتولو کې رغنده رول لوبولی دی.
انفلاسیون او د ملي اسعارو ثبات
د اقتصادي ودې ترڅنګ، د بیو کنټرول او د انفلاسیون (توارم) ټیټ ساتل د یوه سالم اقتصاد نښه ده. نړیوال بانک اټکل کړی چې په ۲۰۲۵ کال کې به په افغانستان کې د انفلاسیون کچه په منځني ډول دوه سلنه وي. دا کچه د سیمې او حتی د نړۍ د ډېرو هېوادونو په پرتله خورا ټیټه او مناسبه ده. د انفلاسیون ټیټوالی په دې معنا دی چې د توکو بیې به ناڅاپه نه لوړیږي او د خلکو اقتصادي ژوند به له سترو شاکونو سره نه مخ کیږي.
په دې تړاو د اسلامي امارت ویاند، ذبیح الله مجاهد هم غبرګون ښودلی دی. هغه په خپله ایکسپاڼه (Twitter) د نړیوال بانک د راپور د تایید ترڅنګ لیکلي: «په ۲۰۲۵ کال کې په افغانستان کې انفلاسیون په منځني ډول دوه سلنه اټکل شوی چې دا د سیمې له تر ټولو ټیټو کچو دی.» ښاغلي مجاهد زیاته کړې چې دا وضعیت پخپله نه دی راغلی، بلکې د «خوراکي توکو د بیو د ثبات او د ملي اسعارو د پیاوړتیا» پایله ده. کله چې افغانۍ د بهرنیو اسعارو په مقابل کې خپل ارزښت ساتي، وارداتي توکي په مناسبه بیه تمامیږي چې دا مستقیم د انفلاسیون په کنټرول کې مرسته کوي.
د افغانستان مخ پر وده اقتصاد او راتلونکی لید
په پایله کې ویلای شو چې د نړیوال بانک راپور د افغانستان د اقتصادي راتلونکې لپاره یو روښانه انځور وړاندې کوي. که څه هم ننګونې شتون لري، خو د ۴.۳ سلنه ودې اټکل، د اوبیزو غنمو ښه حاصلات، د صنعت او کانونو سکټور فعالېدل او تر ټولو مهم د انفلاسیون کنټرول، دا ټول هغه نښې دي چې د افغانستان مخ پر وده اقتصاد د ثبات په لور روان دی.
د اقتصادي کارپوهانو په باور، که چېرې د زیربناوو رغول، د کانونو مسلکي استخراج او له ګاونډیو هېوادونو سره سوداګریزې اړیکې همداسې پراخې شي، نو په راتلونکو کلونو کې به دا فیصدي نوره هم لوړه شي. د ملي اسعارو ثبات او د خوراکي توکو د بیو کنټرول هغه لاسته راوړنې دي چې ساتل یې د دوامداره اقتصادي ودې لپاره حیاتي ارزښت لري.
