بریالي زدهکوونکي هماغه دي چې په علمي ارواپوهنه کې د “سټراټیژیکو زدهکوونکو” (Strategic Learners) په نوم پیژندل کیږي.
ایا کله مو فکر کړی چې ولې په یوه ټولګي او ورته شرایطو کې ځینې زدهکوونکي ډېر بریالي وي، خو ځینې نور یوازې د
ناکامۍ څخه د خلاصون په لټه کې وي؟ که د زده کړې په موقعیتونو کې د زدهکوونکو چلند ته په دقت سره وګورو، وینو چې دوی په خپلو فعالیتونو کې متفاوت عمل کوي.
یوه ډله په ډېرې خواري یوازې د کامیابۍ نمرې اخلي، بله ډله په منځني حد کې وي، خو یو شمېر داسې زدهکوونکي شته چې د پام وړ او سترې بریاوې ترلاسه کوي. په دې مقاله کې موږ د همدې دریمې ډلې یا “ښه زدهکوونکو” په ځانګړتیاوو بحث کوو.
بریالي یا سټراټیژیک زدهکوونکي څوک دي؟
بریالي زدهکوونکي هماغه دي چې په علمي ارواپوهنه کې د “سټراټیژیکو زدهکوونکو” (Strategic Learners) په نوم پیژندل کیږي.
د واینسټاین او هیوم (۱۹۹۸) د څیړنو له مخې، دا زدهکوونکي لاندې عمده ځانګړتیاوې لري:
لوړ پر ځان باور: دوی له درسي فعالیتونو او کورنیو دندو سره د لوړ اعتماد په لرلو مخ کیږي.
د ستونزو حل: دوی ډاډه دي چې د ستونزو د حل توان لري او یا لږ تر لږه پوهیږي چې څنګه ورسره برخورد وکړي.
نوښت او پشتکار: دا زدهکوونکي سخت کوښښ کوي، مبتکر دي او په اسانۍ سره له ماتې نه مني.
زدهکړه یو فعال بهیر دی
ښه زدهکوونکي پوهیږي چې زدهکړه یو فعال جریان دی او د دې جریان مسؤلیت تر ډېره د دوی په غاړه دی. دوی یوازې د ښوونکي خبرو ته غوږ نه نیسي، بلکې په فعال ډول په پروسه کې ګډون کوي.
دوی پوهیږي چې څه وخت په درس پوه شوي او تر ټولو مهم دا چې پوهیږي څه وخت نه دي پوه شوي.
کله چې له ستونزې سره مخ شي، د حل لارې لټوي او له ښوونکو یا ټولګیوالو مرسته غواړي.
د دوی لپاره مطالعه یو منظم او کنټرول شوی سیستم دی.
د ښه او بریالیو زدهکوونکو ۱۱ اصلي ځانګړتیاوې
د ترسره شویو څیړنو پر بنسټ، د ښه زدهکوونکو (سټراټیژیکو زدهکوونکو) ځانګړتیاوې په لاندې ډول لیست شوي دي. که تاسو غواړئ یو ممتاز زدهکوونکی اوسئ، دا ځانګړتیاوې په ځان کې وروزلئ:
د مطالعې په میتودونو پوهیږي: دوی د دې په اړه ډېر معلومات لري چې څنګه باید مطالعه وکړي.
له راهبردونو کار اخلي: د زده کړې او مطالعې لپاره بیلابیلې تګلارې (Strategies) کاروي.
د فکر کولو مهارت: یوازې حفظ کول نه، بلکې د فکر کولو له مهارتونو ګټه اخلي.
د زدهکړې ارزښت: دوی د فکر کولو او زده کړې مهارتونو ته په لوړ ارزښت قایل دي.
علاقه او انګیزه: د نویو شیانو د زده کولو لپاره پوره مینه او انګیزه لري.
پر ځان باور: باور لري چې د فکر کولو او زده کړې مهارتونه په عمل کې پلي کولی شي.
د وخت مدیریت: خپل فعالیتونه او کارونه په یو معقول او ټاکلي وخت کې بشپړوي.
پلان جوړونه: خپلو موخو ته د رسیدو لپاره دقیق پروګرام او پلان لري.
د ځان نظارت: پر خپل چلند او پرمختګ څارنه کوي (Self-monitoring).
د پایلو ارزونه: د خپلو کارونو پایلې له خپلو موخو او د ښوونکي له نظره سره پرتله او ارزیابي کوي.
منظم چلند: زده کړې او مطالعې ته یو سیستماتیک یا نظامدار لید لري.
پایله: ښه زدهکوونکی کیدل څه معنی لري؟
په لنډه توګه، ښه زدهکوونکی یا محصل یوازې هغه څوک نه دی چې هره ورځ ټولګي ته راځي، د ښوونکي خبرو ته غوږ نیسي، یادښتونه اخلي او بیا د امتحان نیټې ته په تمه کیږي.
ښه او بریالی زدهکوونکی هغه څوک دی چې:
د کورنۍ دندې او تحقیق لپاره وخت اټکل کوي.
د اړتیا وړ معلومات پخپله راټولوي.
د اړتیا پر مهال کاري ګروپونه جوړوي.
خپل ځان تنظیموي (Self-regulation) او په زده کړه کې فعال رول لوبوي.
که غواړئ په زدهکړو کې د پام وړ بریا ترلاسه کړئ، نو یوازې اوریدونکي مه اوسئ؛ فعال، پلانوونکي او سټراټیژیک اوسئ.
