د ۲۰۲۰ بروکسل کنفرانس: کارپوهان او حکومتي چارواکي د اردوغان د توسعې ستراتیژیو په وړاندې اندېښمن دي

 د سه شنبه په ورځ  د اروپا پارلمان په بروکسل کې کنفرانس منعقد شو ېاد کنفرانس کې  د “مدیترانیه کې د ترکيې مداخله” او د هغې موخې ، لاملونه او ګواښونو په اړه بحث وشو

ډیری سیاستوال، سیاسي کارپوهان، او مرستیالان د پنځه اروپایی هیوادونو بیلابیل سیاسي تمایلات وړاندې کول، لکه د ډاکټر کوسټا میویریډز، د قبرس لپاره MEP او په پارلمان کې د مدیترانې لپاره د سیاسي کمیټې رییس؛ ښاغلی یاسر یاکیس، د ترکیې د بهرنیو چارو پخوانی وزیر؛ پوهاند نیازي کیزیلاورک، د قبرصMEP؛ ژان Valere Baldacchino ، په پاریس کې د جیوپولیتیکي څیړنې او تحلیل ادارې مشر، اود واشنکټن انسټیټيوټ استاذ ډاکټر مګنس Norell 

دغه ناسته په دوو برخو متمرکزه وه: په ختیځ مدیترانه کې د ترکیې مداخله ، او په څرګند ډول سايپرس لپاره د ګاز تحقیق او په لیبیا کې د ترکیې مستقیم نظامي منځګړیتوب مسله. مختلف غړو د لیبیا د فایض السرارج په مشرۍ د ترکیې د رژیم سره د جوړجاړي د سمبول یادونه وکړه او ویې ویل چې دا تفاهمونه په مدیترانې کې استحکام ته به زیان ورسوي. 

د کنفرانس په پېل کې ، د ترکیې د بهرنیو چارو پخواني وزیر یاسر یاکیس  تعا رف وکړاو هغه بازې دليلونه روښانه کړل

په مدیترانې کې سمندري سرحدونه او د بحري پولو اوږدوالی چې له یونان سره تر 1700 کیلو میتره پورې اضافه کېدل  او د مدیترانې هیوادونو پاتې کېدل یو له هغو دلیلونو څخه دي.

ښاغلي یاکیس زیاته کړه  چې ترکیې د سمندري پولو ویشلو او خپلو شتمنو ته د لاسرسي لپاره د آزادۍ غوښتنه کړې ، او دا هغه هدف دی چې له وجې یی اردوغان هڅه کوي د سمندري څنډو په اړه مشروع حق ترلاسه کړي. د دې لیکونو په اوږدو کې ، د لیبیا سره د مدیترانې نورو پاتې هیوادونو سره مشورې پرته بحریني سرحدونه ټاکلو لپاره یو اړخیز تړون وشو. 

هغه وویل: ” په لیبیا کې د خپل تمرکز له لارې ترکیې ته د رسیدو د خطرونو په اړه پوښتنې رابورته کيږي .

یاکس وویل ، “د اردوغان چلند ممکن لیبیا په بل سوریه بدل کړي. هغه زیاته کړه اوس مهال له دې بیړني حالت څخه د خلاصون لپاره کومه ښکاره پاليسي نه لري. 

هغه وویل چې اردوغان سربیره د طرابلس مقننه قانون سره د نظامي همکارۍ تړون باندې موافقه وکړه. په هرصورت ، د دې ادارې سره مهمه مسله دا ده چې دا د اخوان المسلمین او د دولتي لښکرو تر کنټرول لاندې دی چې د تروریستي ډلو سره تړاو لري.

هغه خبرداری ورکړی چې د اردوغان د ترکیې د بهرني سیاست ښايي دغه سيمه نور هم په جنګ بدله کړي

 هغه وویل په لیبیا کې د ترکيې مداخله اود اردغان  خپل توسع کونکي طریقو له لارې د ترکیې د جلا کیدو لامل شوی

 کازیلیورک د سایپرسMEP وویل چې سایپرس د دې حق لري چې خپلې انرژۍ پانګوونه په بحرونو کې دننه پانګونه وکړي ،خو ترکیه دا حق او ځواک نه ورکوي.

هغه وپوښتل چې ولې اردوغان د سیمې له هیوادونو سره مشوره نه کوي ترڅو داسې تفاهم ته ورسیږي چې ټولې خواوې پوره کوي او د انرژۍ د شتمنۍ خپرولو ته اجازه ورکوي ، کوم چې په نړیوالو قوانینو کې راځي. 

د سايبرس لپاره د MEP او په اروپای پارلمان کې د مدیترانې لپاره د سیاسي کمیټې رییس ، کوسټاس ماورډیس ټینګار وکړ چې هغه پالیسي چې اردوغان د ډیرې مودې راهیسې په اسلامي نړۍ کې واقعیا کوي او داسې عملونه سيمه کې د تاوتریخوالي زیاتېدو لامل کيږي.

ماویریډز فکر کوي چې دا ماډل د اردوغان لپاره لازمي دي ، ځکه چې د ترکیې پارلمان د هغه د طرفه وړاندې شوئ  قانون ملاتړ کوي او د هغه په ​​ګټه رایې ورکوي چې په سیمه کې عتمن ریښې لرونکي خلک خوندي کولو لپاره څانګړئ شوئ  لکه څنګه چې په سایپرس  کې د مسلمانانو سره پیښ شو 

هغه دې نتیجې ته ورسید چې د اردوغان تګلارې د مدیترانې امنیت زیانمن کړی ، او ټینګار یې وکړ چې په لیبیا کې د ترکیې لپاره هیڅ رول نه لوبوي. سربیره پردې ، هغه تړون چې اردوغان لیبیا سره په نښه کړی د ملگرو ملتونو یا اروپايي قوانینو سره سمون نه خوري ځکه چې ترکیه سایپرس په رسمیاتو نه پیژني ، کوم چې د ملګرو ملتونو یو غړئ  او د اروپايي اتحادیې غړی هم دی. 

د ختیځ پالیسي لپاره د واشنګټن انسټیټیوټ کې استاذ، مګنس نوریل د اردوغان حکومت د ترکیې بهرني سیاست په اړه خبرې وکړې . پدې کې هغه لیدلي چې په لیبیا کې د ترکيې مداخله د سيمې امنیت او انډول ته زیان رسوي. 

نوریل په دې ناسته کې څرګنده کړه چې دا توسعه غوښتونکي عمل  د ترکیې لپاره په فشار بدلیږي او د سیمې د هیوادونو سره د مثال په توګه مصر او ایران سره د اردوغان لپاره به مشکلات رامینځته کړي . 

هغه همدا راز په اروپا باندې ټینګار وکړ چې لیبیا ته د وسلو صادرات بند کړي ، په ځانګړي توګه له ترکیې څخه وسلې صادرات ، ځکه چې دا په سیمه کې امنیت ګډوډوي او د مدیترانې قومونولپاره خطر څرګندوي. 

ژان Valere  ، د جیوپولیتیکي د څیړنې او په پاریس کې د تحلیل او ريسرچ سنټر مشر، په همدې ډول په لیبیا کې د ترکیې د توسعه ستراتيژۍ په اړه خبرې وکړې.  همدارازهغه په ​​جګړه کې د دې خطرناکې درجې باندې تمرکز وکړ چې فرانسه یې په ځانګړي ډول په افریقا او مالي کې د ترهګرۍ پرضد ډلو پروړاندې تعقیبوي.

په بروکسل کنفرانس کې ټولو غړو په مدیترانې کې د ترکیې مداخلې په اړه خپله اندیښنه څرګنده کړه ،او ټولو وویل  چې دا ډول کړ نې به خطرناکې پایلې ولري