که غواړئ پوه شئ چې کېش کتاب څه ته وايي او دا په سوداګرۍ کې د نغدو پیسو د مدیریت لپاره څومره مهم دی، نو دا مفصل راپور ولولئ. دلته به د کېش کتاب ډولونه، جوړښت او ګټې زده کړئ.
په هر ډول سوداګرۍ کې، که هغه کوچنۍ هټۍ وي یا لوی شرکت، د پیسو دقیق حساب ساتل حیاتي ارزښت لري. د نغدو پیسو (Cash) راکړه ورکړه د سوداګرۍ تر ټولو فعاله برخه ده، او د دې تنظیمولو لپاره تر ټولو غوره وسیله “کېش کتاب” (Cash Book) دی. خو پوښتنه دا ده چې کېش کتاب څه ته وايي او ولې ورته اړتیا لرو؟
کېش کتاب یو مالي ریکارډ دی چې د ټولو نغدو معاملو (د پیسو راتلل او تلل) او بانکي حسابونو د څارنې لپاره کارول کیږي. دا کتاب د شرکت لپاره د یوې هندارې حیثیت لري چې په هره شیبه کې د نغدو پیسو دقیق وضعیت ښیي.
د کېش کتاب څه ته وايي، جوړښت او دنده
کېش کتاب یوازې د حسابونو یو لیست نه دی، بلکې دا د مالي مدیریت یو منظم سیستم دی. په دې کتاب کې ټولې معاملې د نېټې په ترتیب (Chronological Order) سره ثبت کیږي.
د یوه معیاري کېش کتاب په هره پاڼه کې دوه اصلي برخې شتون لري:
کیڼ اړخ (Debit Side): په دې برخه کې ټولې هغه پیسې لیکل کیږي چې سوداګرۍ ته راځي (لکه د توکو پلور، پور ترلاسه کول، یا پانګونه).
ښی اړخ (Credit Side): دلته ټول هغه لګښتونه او پیسې لیکل کیږي چې له سوداګرۍ څخه وځي (لکه د کارکوونکو معاش، د توکو پیرود، یا د بیلونو تادیه).
په هر ثبت کې لاندې معلومات شامل وي:
نېټه
د معاملې تفصیل (Description)
د رسید یا سند شمېره (Reference Number)
د پیسو اندازه (Amount)
د کېش کتاب څه دی او د هغه ډولونه
د سوداګرۍ د اړتیاوو له مخې، کېش کتاب په درېیو اصلي ډولونو ویشل شوی دی:
۱. یو ستنیز کېش کتاب (Single-Column Cash Book)
دا د کېش کتاب تر ټولو ساده بڼه ده چې یوازې د نغدو پیسو معاملې ثبتوي. دا معمولاً د کوچنیو سوداګریو لپاره کارول کیږي چې بانکي معاملې لږې لري.
۲. دوه ستنیز کېش کتاب (Double-Column Cash Book)
دا ډول کتاب د نغدو پیسو ترڅنګ د بانکي معاملو لپاره هم جلا ستون (Column) لري. دا سوداګرو ته اجازه ورکوي چې په یو وخت کې خپل نغدي صندوق او بانکي حساب دواړه وڅاري.
۳. درې ستنیز کېش کتاب (Triple-Column Cash Book)
دا د لویو شرکتونو لپاره دی چې په خپلو معاملو کې تخفیف (Discount) هم ورکوي. پدې کې د نغدو او بانک ترڅنګ د تخفیف لپاره هم یو ځانګړی ستون شتون لري.
د کېش کتاب د ساتلو ګټې
ولې باید هر سوداګر پوه شي چې کېش کتاب څه ته وايي او ویې ساتي؟ دلته یې مهمې ګټې دي:
د نغدو پیسو روښانه انځور: سوداګر په هره شیبه کې پوهیږي چې څومره نغدې پیسې لري.
د تېروتنو او درغلیو مخنیوی: کله چې هره روپۍ ثبت وي، نو د پیسو ورکېدل یا غلا کول ګران کیږي.
د بانکي حسابونو مدیریت: د دوه ستنیز کتاب له لارې د بانکي حسابونو کنټرول اسانه کیږي.
د مالي پرېکړو لپاره اسانتیا: کله چې مالي حالت معلوم وي، نو د راتلونکي لپاره بودیجه جوړول اسانه وي.
کېش کتاب د مالي مدیریت زړه دی. که تاسو غواړئ خپله سوداګري په مسلکي توګه پرمخ یوسئ، نو د کېش کتاب ساتل یو اړین ګام دی. دا نه یوازې ستاسو حسابونه منظم ساتي، بلکې د مالیې او پلټنې (Audit) پر مهال ستاسو لوی مرستندوی هم کیدی شي.
باید یادونه وکړو چې افغان ناو ویب پاڼې د تل لپاره هڅه کړې تر څو خپلو لوستونکو ته داسې څه خپاره کړي چې دوی د ژوند په هره برخه کې ګټه پورته کوي.
