څارنوالۍ

د کرونا ویروس ته تختصیص شوې پیسو کې د فساد په تور څلور والیان څارنوالۍ ته معرفي شوي افغان دولت د کرونا پیسو په حساب کې د شفافیت نشتوالي له امله دوه پخواني والیان او دوه اوسني والیان څارنوالۍ ته معرفي کړل.

یادو والیانو کې د هرات پخوانی والي عبدالقیوم رحیمي، د نورستان پخوانی والي حافظ قیوم، د وردګو اوسنی والي مظفرالدین یمین او د بدخشان اوسنی والي ذکریا سودا د کرونا مخنیوي لپاره ورکړل شویو پیسو کې د فساد او اختلاس له امله څارنوالۍ ته معرفي کړۍ شول، د دويي والیانو د اختلاص په اړخ دغه ارزونه د افغانستان د پلټونکې ادارې (بازرس ادارې) لخوا شوې او دغه چارواکي به لویې څارنوالۍ ته د دغو پیسو په اړه راپور وړاندې کوي دې نه مخکې یادې ادارې د عامې روغتیا پخوانی وزیر او درې مرستیالان یې د کرونا په وضعیت کې د ناسم مدیریت او مالي فساد له امله لویې څارنوالۍ ته معرفي کړي دي.

د کویډ۱۹ لپاره تخصیص شوې په پیسو کې د پراخ فساد په اړه راپورونه ورکړل شول، خو اوس وکتل شي چې لویه څارنوالي د دغو چارواکو په اړه څه پرېکړه کوي.ځکه که دا قضیه په سم ډول ونه څېړل شي نو دا به اینده لپاره نورو چارواکو لپاره د نور فساد ته لاره هواره کړي او اینده کې چې پیسې کومک کيږي سمې به نه مصرفيږي ،

بل خو بیا په دا ډول اقداماتو تر هغه وروسته چي د ولسمشرۍ ماڼۍ پلټنې ادارې د عامې روغتيا پخوانی وزير فيروز الدين فيروز د همدې وزارت درېيو پخوانيو او له يوه برحاله مرستیال سره يو ځای څارنوالۍ ته معرفي کړ، ورسره سم د فساد پر وړاندې د حکومت پر اراده او اقدماتو باور زيات شوی دی.

تحلیلګر وايي دې اقدام ته په پام باور لري چې دولت له اداري فساد سره په مبارزه کې جدي دی او زياتوي چې څارنوالۍ ته د مالي اختلاس او له دندې د ناسمې ګټې اخيستنې په تور د فيروز الدين فيروز او د عامې روغتيا وزارت د معينانو معرفي کول هم په ياده برخه کې د حکومت د جديت تثبیتولو په هدف دي.

د چارو شنونکی مطيع‌الله خروټي له فساد سره په مبارزه کې د حکومت اراده او جديت تائيدوي او زياتوي چې دغه جديت په ولسي کچه د باور د بېرته اعادې او پراخولو په هدف دی. هغه په دې اړه له سيحون سره خبرو کې زياته کړه د افغاني ټولنې بېلابېل اقشار لکه علماء، سياسون، مدني فعالان او عام خلک يوازې په دولت او نظام کې فساد ته متواجې دي او حکومت هم دا ټکی اوس درک کړی دی. په همدې وجهې هڅه دا ده چې د دولت له ادرسه د فساد پر وړاندې جدي اقدامات وشي،

دافغانستان پخوانی دعامې روغتیا وزیر فېروز الدین فېروز د پخوانیو درې معینانو سره یو ځای لوی څارنوالۍ ته ور معریفي شوی،د سرچینیو له مخې دويي د کرونا سره مبارزې لپاره مصرف شوې بودیجې کې فساد اوخپلو وظیفو نه ناوړه ګټه اخییستلو په تور څارنوالی ته معریفي شوي دي،

، له دوی سره یو ځای د عامې روغتیا وزارت یو اسنۍ معین هم لوی څارنوالۍ ته معریفي شوۍ، دوی له خپلو دندې نه د ناوړې ګټې اخیستنې په تور او د کرونا اړوند د سرچینو په حیف او میل تورن شوي، چې د لا زیاتو تحقیقاتو لپاره لوی څارنوالۍ ته ور وپېژندل شول، دا په داسې حال کې ده، چې د ارګ د تفتېش ریاست ته د کرونا اړوند د سرچینو د مصرف او لګښت په اړه د څېړنو دنده ورکول شوې وه او په دې تړاو د یاد ریاست څېړنې مکمل شوي دي،

دې نه مخکې هم په سخت کرونایي وضعیت کې د میلیونونو مرسته شویو ډالرو په ورک کېدو او غلا کېدو سره د عامې روغتیا پخوانی وزیر فېروز الدین فېروز او د ولسمشر سلاکار او د کرونا پر وړاندې د مبارزې د کمېټې پخوانی مشر وحید عمر د ملي شورا له لوري لوی څارنوالۍ ته معریفي شوي وو، خو ملي شورا خپله پرېکړه واخيسته،

د دويي څانوالۍ ته معریفي کېدل په داسې حال کې دي چې، له افغانستان سره د کرونا وبا پر وړاندې د مبارزې لپاره د یو شمېر هېوادونو، نړیوال بانک او نړیوالو ټولنو له لوري میلیونونه ډالره مرسته وشوه، خو نه هغې مرستې پر خپل ځای ولګېدې او نه پرې د روغتیایي سېسټم جوړشو،

له روغتیا وزارت سره د میلیونونو کومک شویو ډالرو سره سره لا هم دولت په هېواد کې د کرونا وبا پر وړاندې په مبارزه کې کامیاب شووۍ ندی.د نغدي مرستو سره سره د روغتیایي توکو او په ځانګړې توګه د تنفسي دستګاوو یو شمېر مرستې هم ژوندۍ ګړندۍ ورکې شوې او پاکستان ته قاچاق شوې خو حکومت او په ځانګړې توګه د عامې روغتیا وزارت لا هم سر زوري کوي او نه یې قبلوي

بل خوا د روغتیایي توکو د کمښت له کبله یو شمېر ولایتي روغتونونو کې د ناروغانو لپاره ان پېچکارۍ او عادي د سر درد ګولۍ هم نه پیدا کیږي او ناروغان د ناروغۍ پر بستر کړیږي.له دې سره جوخت د عامې روغتیا وزارت ویلي، په هېواد کې د کرونا وبا د دویمې احتمالي څپې پر وړاندې یې تدابیر نیولي او پوره چمتووالی لري،

اوس وخت کې حکومت ته پکار دي چې یاد کسانو نه سمې څېړنې وکړي او که چرته فساد کې ښکېل وي نو باید قضیه ېې په سمه توګه محکمې کې وڅېړل شي او د کوم فساد ېې چې کړۍ په هغې کې ېې جرمانه کړي ترڅو دا یو مثال قایم شي او اینده لپاره نورچارواکي هم د داسې فساد کولو نه ډډه وکړي،

 روغتیا وزارت:بازې ولایتي ریسان مو څارنوالۍ ته معریفي کړي دافغانستان دصحت وزارت د بازې  ولایتونو ریسان څارنوالي‌ ته معریفي کوي .سرچينۍ وايي دغو ریسانو باندې د کرونا ویروس د بودیجې نا سم مصرف تورونه دي

د دغه وزارت وزیرنږدې سرچینو رسنیوته وویل چې د فساد په بازې کیسونوکې داسي‌ هم شوي‌ چې د ځینو ولایتونو ریسانو د کرونا په بودیجه خپلو دفاترو ته کوچونه ؛ تلویزونونه او نور سامانونه اخېستي،که څه هم پخپله د روغتیا پر وزیر د فساد تورونه لګیدلي‌، خو د روغتیا وزیر هڅه کوي‌ چې د فساد په تور ځیني کسان څارنوالي‌ته راکش کړي‌.د یاد وزارت سرچینې وايي‌ چې په وزارت کې دننه ځیني‌ لوړرتبه مامورینو هم د کرونا وایرس په بودیجه کې فساد کړی او تر څارنې لاندي دي‌.

تر دې دمه لا دا واضحه نده چې د صحت نوۍ وزیرعثماني‌ به د فساد ضد مبارزه څنګه پر مخ بوزي، خو دم ګړی یې رسنیو ته له دفتره ځینو سرچینو دا خبر ورکړ چې ګواکې وزیر صیب د فساد خلاف سخت ګامونه اخليي.دهېواد دصحت وزارت دا مهال تر بل هر وخت زیات د فساد تر تورونو لاندي‌ دی ؛ له وزیره نیولې بیا تر ولایتي ‌ریسه پوري‌ اکثره چارواکي‌ په فساد کې ککړ بلل کیږي‌.

تېره هفته یوې رسنۍ د اوسني ‌وزیر د ورور د فساد اسناد خپاره کړل او وروسته رسنیو کې پر اوسني ‌وزیر ښاغلي ‌عثماني د فساد تورونهنور هم ډېر شول  .بازې سرچینۍ وايي ‌چې د روغتیا وزیر ښالی عثماني‌ هڅه کوي چې څارنوالي‌ ته د ۴ ولایتي‌ ریسانو په معریفي ‌کولو سره ځان سپین ثابت کړي‌ او په وزارت کې دننه د کرونا بودیجې روانه قيصه بدله کړي،

یوې سرچینۍ له مخې د روغتیا وزیر په پرله پسې ډول د مشهورو خبریالانو او د ځینو رسنیو له استازو سره پټې غونډي کوياو کوشش ېې شروع کړۍ چې په کرونا فنډ کې په روغتیا وزارت کې د شوي‌ فساد دوسیې او راپورونه په رسنیو کې ختمې کړي .تېره شپه هم د روغتیا وزیر ښاغلي‌ عثماني‌ له یو شمیر خبریالانو او د رسنیو له استازو سره پټ ملاقات کړۍ،

اوس وخت باید افغان دولت دې قیصې ته په واضحه ډول یو څو کسه پلاوۍ وټاکي ترڅو دغه کسان په شفاف ډول د کرونا بودیجه وڅيړي او ملت ته ېې هم په شفاف ډول دغه قضیه وړاندې کړي ځکه اوسني دولت دانتخاباتو نه وړامدې هم دا وعده او ژمنه کړې وه چې له هر چا سره به حيساب غواړو حتۍ دويي دا شعار هم جوړ کړۍ وو چې حيساب غواړو او حیساب ورکوو نو اوس باید دولت همداسې وکړي،