هرات د افغانستان له لرغونو ښارونو دی چې ښکلي او تاریخي سیمې لري

هرات د افغانستان په لویدیځ کې یو لرغونی ښار دی چې ډیری تاریخي ځایونه لري لکه د هرات قلعه یا د ملکې ګوهرشاد مقبره او داسې نور. هرات د تاریخ په اوږدو کې د یوه بډایه ښار په توګه وده کړې ده، خو په وار وار جګړو هم زیان ور اړولی دی. د هرات ډیری تاریخي ابدات په خراب حالت کې دي او د برتانوي او روسي یرغلګرو لخوا ویجاړ شوي، خو له دې سره، سره بیا هم ښایسته او سیل لپاره ښکلي او تاریخي ځایونه لري.

د هرات جومات او جامي مقبره

د هرات جام جومات د غوریانو له خوا جوړ او وروسته د څو نورو واکمنانو له خوا نور هم ورغېده. مختلف واکمنان چې په هرات کې یې تسلط درلود، تیموریان، صفویان، منګولیان او ازبکان وو؛ دوی ټولو په یو نه یو ډول د دې جومات په جوړولو او ده ورکولو کې ونډه اخیستي ده.

مولانا عبدالرحمن جامي د هرات له سترو شاعرانو دی چې په ۱۴۹۲ کال کې یې په فارسي ژبه اشعار لیکلې دي. د دغه ستر شاعر دربار د جامع جومات دننه او د پستې تر ونې لاندې پروت دی او په افغانستان کې یو له هغو ځایونو څخه دی چې له فارسي شعر سره مینه کې په کې له ورایه ښکاري او ډېرې خاطرې درته یادوي.

نور ولولئ: د چین تاریخي دیوال سوري کوونکي کسان ونیول شول

نور ولولئ: ‘درنه’ تاریخي سیمه کې سېلابونه؛ به لرغونو اثارو او د صحابه په مقبرې څه وشول؟

نور ولولئ: د چین سفیر: د مس عینک کان استخراج کې به تاریخي عابدات زیان نه ویني

د هرات کلا

د هرات قلعه یا کلا د هرات ښار په سر کې موقعیت لري او د پیړیو راهیسې ولاړه ده. د هرات قلعه په هرات کې یو له پخوانیو تاریخي ودانیو ده چې ویل کیږي د سکندر لخوا جوړه شوې کلا او د هغه د واکمنۍ پر مهال یې بنسټ ایښودل شوی دی. تر ۲۰۰۵ کال د هرات قلعه یو پوځي اډه او زندان و، خو وروسته د سیاحت ریاست ته ورکړل شوه او د افغانستان په یو سیاحتي ځای بدله شوه.

د هرات کلا ۱۸ برجونه لري چې له ځمکې ۳۰ متره لوړ دي او د دیوالونو ضخامت یې دوه متره دی. له بده مرغه د شمال لویدیځ دیوال په برخه کې چې د تیموري برج په نوم یادیږي، زیاتره خښتې یې زیانمنې شوي دي.

وروستۍ زلزلې کلا ته ډېر زیانونه اړولي دي. مختلفو فاتحانو کلا لوټ کړه. یونیسکو په ۱۹۷۶ کې دغه کلا له سره ورغوله. په اصلي صحن کې د لرغون پېژندنې کیندنې لاهم روانې دي. په وروستیو کلونو کې، ډیری نړیوالو سازمانونو پریکړه وکړه چې دا په بشپړه توګه بیا جوړه کړي.

اوس دا کلا د هرات ملي موزیم هم لري.