د زده کړې سایکل شکله موډل یو هراړخیزه پروسه ده چې د ښوونیزو پروګرامونو ډیزاین، پلي کول او ارزونه په مسلکي ډول تنظیموي. په دې مقاله کې د دې موډل پنځه مهم پړاوونه په تفصیل سره وڅېړئ.
په هره اداره یا ښوونیز مرکز کې چې کله هم د ظرفیت لوړولو پروګرام جوړېږي، که هغه په مجازي ټولګي کې وي او که په دودیز ډول، د یوې ځانګړې پروسې تابع وي. دا پروسه معمولاً د د زده کړې سایکل شکله موډل په نوم یادېږي. دا موډل یوازې د تدریس تر وخته محدود نه دی، بلکې د روزنې له پیل څخه ډېر وړاندې پیل کېږي او د پروګرام تر بشپړېدو وروسته هم دوام لري. د یو مسلکي روزونکي لپاره حیاتي ده چې پدې پروسه پوه شي ترڅو یو اغېزمن او ګټور پروګرام وړاندې کړي.
۱. د زده کړې سایکل شکله موډل، اړتیاوې وڅېړئ او تحلیل یې کړئ (Assess and analyze needs)
دا د د زده کړې سایکل شکله موډل لومړی او خورا مهم پړاو دی. په دې مرحله کې روزونکی ډیټا راټولوي او تحلیلوي یې ترڅو مشخصه کړي چې ایا واقعاً روزنې ته اړتیا شته او که نه. کله ناکله ستونزه د روزنې په واسطه نه، بلکې د مدیریت په بدلون یا د یوې مقالې په خپرولو سره حل کېږي. خو که ثابته شي چې روزنه ضروري ده، نو پدې مرحله کې معلومېږي چې څه باید تدریس شي (منځپانګه) او په کومه طریقه (میټوډولوژي) باید وړاندې شي. دا کار د مرکو، پوښتنلیکونو او د کارکوونکو د فعالیت له لیدنې څخه ترلاسه کېدای شي.
۲. د زده کړې سایکل شکله موډل، د زده کړې موخې وټاکئ (Develop objectives)
وروسته له دې چې اړتیا تایید شوه، په د زده کړې سایکل شکله موډل کې دویم ګام د دقیقو موخو ټاکل دي. موږ دلته دوه ډوله موخې لرو:
د زده کړې/کاري فعالیت موخې: دا ښيي چې ګډونوال به د روزنې وروسته څه نوي مهارتونه یا پوهه ترلاسه کړي.
د روزنې موخې: دا هغه څه دي چې روزونکی یې غواړي په ټولګي کې ترسره کړي، لکه د مثبت زده کړې چاپیریال رامنځته کول.
په د زده کړې سایکل شکله موډل کې د موخو لیکل له روزونکي سره مرسته کوي چې خپله انرژي پر اصلي هدف متمرکزه کړي.
۳. پروګرام ډیزاین او چمتو کړئ (Design and develop the program)
کله چې موخې روښانه شوې، نو د پروګرام د ډیزاین وخت رارسي. په دې مرحله کې پرېکړه کېږي چې روزنه به په کوم ځای کې وي، څومره وخت به نیسي او څومره ګډونوال به ولري. د زده کړې سایکل شکله موډل پدې پړاو کې موږ ته وايي چې ایا نوې منځپانګه جوړه کړو او که له پخوانیو موادو استفاده وکړو. د موادو چمتو کول، لکه لاسي کتابونه، ویډیوګانې او انلاین وسایل پدې مرحله کې شامل دي. دا یو ستړی کوونکی خو خورا په زړه پورې کار دی.
۴. ډیزاین پلي کړئ (Implement the design)
دا هغه پړاو دی چې روزنه په عملي ډول ترسره کېږي. په د زده کړې سایکل شکله موډل کې دا مرحله د روزونکي د وړاندې کولو (Presentation) او اسانتیا برابرولو (Facilitation) مهارتونو ته اړتیا لري. یو ښه روزونکی یوازې معلومات نه وړاندې کوي، بلکې د اسانتیا برابرونکي په توګه د زده کونکو ګډون هڅوي. که چیرې یو میتود په ټولګي کې کار نه کوي، روزونکی باید دومره تجربه ولري چې خپله طریقه بدله کړي ترڅو د ګډونوالو اړتیاوې پوره شي.
۵. کاري فعالیت وارزوئ (Evaluate performance)
کله چې روزنه پای ته ورسېږي، د د زده کړې سایکل شکله موډل وروستۍ مرحله “ارزونه” پیل کېږي. ارزونه په دریو دلیلونو مهمه ده:
لومړی، دا معلوموي چې ایا ټاکل شوې موخې ترلاسه شوې که نه؟ دویم، د ارزونې پایلې بېرته لومړۍ مرحلې (تحلیل) ته ځي ترڅو په راتلونکي کې پروګرام نور هم ښه شي. له همدې امله دا یو “سایکل” بلل کېږي. درېیم، دا د راتلونکو پروګرامونو لپاره یو بنسټ جوړوي. د د زده کړې سایکل شکله موډل موږ ته یادونه کوي چې د روزنې بریالیتوب باید د سازمان له اهدافو سره په ټکر کې نه وي.
په ټولیزه توګه، د زده کړې سایکل شکله موډل د هر روزونکي لپاره یوه نقشه ده. دا موډل ډاډ ورکوي چې هره روزنه د یو هدف لپاره ده او په مسلکي ډول پرمخ ځي. که تاسو غواړئ یو بریالی ښوونیز پروګرام ولرئ، نو د د زده کړې سایکل شکله موډل ټول پړاوونه په دقت سره تعقیب کړئ. پدې سره به نه یوازې ستاسو د تدریس کیفیت لوړ شي، بلکې ګډونوال به هم رښتیني بدلونونه په خپل کار کې وګوري.
